İNEK KOLOSTRUMU HAKKINDA SİZE SÖYLENMEYENLER
KOLOSTRUM NEDİR?
Kolostrum (“ağız sütü” olarak da bilinir) anne memelilerin yeni doğan için doğum yapmadan hemen önce ürettikleri özel bir süttür. Anneler doğumun hemen ardından yenidoğanı bu sütle beslerler ve bu süt yalnızca kısıtlı bir süre (genellikle 3-4 gün) mevcuttur. Kolostrum, bebeği yaşamının ilk birkaç gününde besleyen ve koruyan besinleri yoğun ölçüde içerir.
Pek çok memeli türünün farklı oranlarda gelişmesi ve farklı besin gereksinimleri olması nedeniyle, her türün kolostrumu farklı bir kompozisyona sahiptir. Bu blog yazımızda insan kolostrumunun inek (sığır) kolostrumundan nasıl farklı olduğunu ve inek kolostrumu takviyelerine ilişkin bilmeniz gerekenleri açıklayacağız.
İNSAN KOLOSTRUMUNUN ANA FONKSİYONU
İnsanların belirgin karakteristik özelliği büyük beyinleridir. Şu bir gerçek ki, beyin – beden kitlesi göz önüne alınarak diğer türlerle karşılaştırıldığında, insanlar en büyük beyine sahiptir. Bunun sonucunda, bir insan yavrusu doğduğunda, metabolik enerjisinin büyük kısmı beynin gelişimine odaklanır. Beynin ana yakıtı karbonhidratlardır. Bu, insan kolostrumunun ve sütünün en yüksek "laktoz" – bir karbonhidrat ya da şeker türü – yoğunluğuna sahip oluşunun nedenidir [1]. İnsan kolostrumundaki bu yüksek laktoz içeriği iki önemli fonksiyona hizmet eder:
Beyin Gelişimi: Bebek beyni hızlı büyümesi için bir metabolik enerji kaynağı olarak çok miktarda glukoza gereksinim duyar. Laktoz sindirim işlemi esnasında kolaylıkla glukoza ve galaktoza dönüşür ve bağırsaklarda emilir.
Sıvı Düzenleme: Bir şeker olarak laktoz doğal olarak suyu çeker (osmotik etki olarak bilinir). İnsan anne emzirmeye başladığında, yüksek laktoz konsantrasyonu göğüslerin meme bezlerine şu çeker. Fazladan sıvı, kolostrum ve süt üretimine yardımcı olur. Ayrıca, bebeğin sıvı gereksinimini giderir, terleme ve idrardan kaynaklanan sıvı kaybını karşılar.
İNEK KOLOSTRUMUNUN ANA FONKSİYONU
Çoğu memeli doğduklarında hayatta kalabilmek için hızla gelişmek ve hareket edebilir hale gelmek zorundadır. İnekler de istisnasız böyledir – birkaç dakika içerisinde buzağı ayağa kalkmak ve yürümek zorundadır. Bunun aksine, insan yavruları yaşamlarının ilk aylarında hareket için yardıma muhtaç ve tamamen anneye bağımlıdır. Dolayısıyla, inek kolostrumunun ana fonksiyonu kas gelişimini desteklemektir. Kas dokusunun temel yapı taşları proteinlerdir. İşte bu nedenle inek kolostrumu ve sütü dikkate değer ölçüde daha yüksek yoğunlukta, bir protein türü olan "kazein" içerir [2].
Fazladan kazein, buzağının büyümesi için aşağıdaki biçimde hayatı öneme sahiptir
Kas Gelişimi: Kazein yağ ile ilişki kuran karmaşık bir proteindir ve bu birleşim midede enzimler tarafından kesmiğe dönüştürülür. Kazeinin yıkım ürünleri (midede proteolitik sindirim) de ince bağırsaklarda emilir ve kasları yapılandıran yeni makro moleküllerin yapı taşları görevini görür. İnek kolostrumunda ve sütündeki fazladan kazein, bir buzağının yenidoğan bir insan bebeğe oranla beden kitlesinin çok daha hızlı gelişmesi nedeniyle, daha fazla kas oluşturma kapasitesi için hazır bir kaynağa olan gereksinimi yansıtır.
İNSAN VE İNEK KOLOSTRUMU ARASINDAKİ DİĞER FARKLAR
İnsan ve inek kolostrumu yalnızca laktoz ve kazein yoğunlukları açısından farklılık göstermez, aynı zamanda farklı bağışıklık molekülleri ve büyüme faktörleri içerirler. Örneğin, bağışıklık sisteminin önemli bir bileşeni, aynı zamanda antikorlar olarak bilinen immünoglobülinlerdir. İmmünoglobülinler bakteri ve virüslerin neden olduğu enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. İmmünoglobülinlerin, IgG-sınıfı ve IgA-sınıfı gibi birçok farklı tipi bulunmaktadır. Bir insan yavrusu ile bir inek yavrusu bu immünoglobülinleri annelerinden farklı şekillerde alırlar.
İMMÜNOGLOBÜLİNLER
İnsanlarda IgG-sınıfı antikorlar annenin kan dolaşımından plasenta yolu ile fetüse taşınırlar. Dolayısıyla, insan kolostrumunda IgG-sınıfı antikorlar bulunmaz. Bu, yeni doğana, doğumdan sonraki olası enfekte edici etkenlere karşı bir dereceye kadar geçici pasif bağışıklık sağlar [3]. Bunun aksine IgG-sınıfı antikorlar ineklerin kan dolaşımından plasenta yolu ile buzağıya taşınmaz. Bunun sonucunda yavru doğduğunda, inek kolostrumunu almadığı sürece esasen savunmasızdır.
İnsan kolostrumunda baskın olan immünoglobülin IgA-sınıfıdır. İnsan kolostrumunu ve sütündeki IgA-sınıfına laktoferrin bağlıdır. Bunun insan patojenlerine karşı konak savunması sağladığına inanılmaktadır. Laktoferrin aynı zamanda IgA antikorlarını mide asitleri ve sindirim enzimlerinin etkilerine karşı da korumaktadır [4]. Laktoferrin hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu blogda yer alan Laktoferrin Nedir? blog yazımıza göz atabilirsiniz.
BÜYÜME FAKTÖRLERİ
İnsanlarda temel büyüme faktörlerinin çoğu plasenta yoluyla fetüse aktarılır. Dolayısıyla, insan kolostrumu bu büyüme faktörlerini yalnızca eser miktarda içerir. İneklerde büyüme faktörleri plasenta aracılığı ile aktarılmaz. Bunun sonucunda yeterince kolostrum alamayan buzağılar, bağışıklık sistemlerinin ve beden kitlelerinin gelişiminde ciddi eksikliklerden dolayı sıkıntı çeker [5].
İNEK KOLOSTRUMU TAKVİYELERİ: BİLMENİZ GEREKENLER
İnek kolostrumu takviyeleri genellikle birçok rahatsızlığın ve hastalığın tedavisine yardımcı olmak üzere pazarlanmaktadır. Bununla birlikte, inek kolostrumunun insanlar için olan bir takviyede etkili bir aktif bileşen olması için önemli bir miktar inek immünoglobülinin insan sindirim sisteminde varlığını koruması veya emilimi gerekmektedir. Mevcut araştırmalar bu önemli noktayı kanıtlayamamaktadır [6].
Üstelik, ineklerin mikrobiyal enfeksiyonları insan enfeksiyonlarından çok farklıdır; dolayısıyla inek antikorları insan patojenlerine karşı sınırlı koruyucu rol oynar veya hiç oynamaz. Berkeley Wellness tarafından, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley, Kamu Sağlığı Okulu ile işbirliğinde yürütülen bir çalışmada inek kolostrumunun insanlara faydalı olduğuna inanmak için çok erken olduğu bulgulanmıştır. İnek kolostrumu yeni doğan buzağılar için fayda sağlarken, yenidoğan insan için, özellikle de yetişkinler için aynı faydaları sağlamayabilir [7].
Buradaki mesajı farkettiniz mi? İnek kolostrumu, insan kolostrumu ile aynı değildir. İnek kolostrumunun özgün laktoz, kazein, bağışıklık molekülleri ve büyüme faktörleri bileşimi Doğa Ana tarafından yeni doğan buzağılar için tasarlanmıştır, yetişkin insanlar için değil. Bunun da ötesinde inek kolostrumunu almak, etik konuları gündeme getirir - diğer bir ifade ile, inek kolostrumunun tüketilmesi, yeni doğan buzağıların düzgün bir şekilde büyümesi için gereksinim duyduğu hayati besinden onu yoksun bırakır. Dolayısıyla, kendi sağlık ve sıhhat gereksinimleriniz için diğer kanıtlanmış besin ürünlerini değerlendiriniz.
YAZAR HAKKINDA
Dr. Tezus Naidu; Eczacılık, MPH, MPS (İlaç Geliştirme)
Biyoteknoloji, kamu sağlığı ve farmakoloji bilimi alanlarında sektörel uzmanlığı vardır. Klinik araştırmalarda 15 yılı aşan deneyime sahiptir ve birçok IRB (Etik Kurulu) onaylı klinik araştırmaya liderlik yapmıştır. Tezus araştırma yayınlarında ve beslenme ile ilgili çeşitli patentlerin geliştirilmesinde ortak çalışmalarda bulunmuştur.
Kaynaklar:
[1] Soliman Ghada Z A, “Comparison of Chemical And Mineral Content of Milk From Human, Cow, Buffalo, Camel And Goat In Egypt.” Egyptian Journal of Hospital Medicine (December 2005), I.S.S.N: 12084 2002–1687. Pages 116-130.
http://egyptianjournal.xyz/21_10.pdf
[2] Fox Patrick F., McGrath Brian A., McSweeney Paul L. H, “Composition and Properties of Bovine Colostrum: A Review, Dairy Science & Technology.” (2016), Volume 96, Number 2, Page 133.
https://link.springer.com/article/10.1007/s13594-015-0258-x
[3] Palmeira Patricia, Quinello Camila, Lúcia Silveira-Lessa Ana, Zago Cláudia Augusta, and Carneiro-Sampaio Magda, “IgG Placental Transfer in Healthy and Pathological Pregnancies.” Clinical and Developmental Immunology (2012), Vol. 2012, Article ID 985646, 13 pages.
https://doi.org/10.1155/2012/985646
[4] Hurley, Walter L., and Peter K. Theil, “Perspectives on Immunoglobulins in Colostrum and Milk.” Nutrients 3.4 (2011), 442–474.
https://www.ncbi.nlp.nih.gov/pmc/articles/PMC3257684
[5] Lorenz, Ingrid et al, “Calf Health from Birth to Weaning. I. General Aspects of Disease Prevention.” Irish Veterinary Journal 64.1 (2011), 10.
https://www.ncbi.nlp.nih.gov/pmc/articles/PMC3184620
[6] Ulfman, Leusen, Savelkoul, Warner, Neerven, “Effects of Bovine Immunoglobulins on Immune Function, Allergy, and Infection.” Health Communication (June. 2018), Oxford PharmaGenesis, Oxford
https://www.europepmc.org/articles/pmc6021018
[7] Berkeley Wellness, in collaboration with the University of California, Berkeley, School of Public Health, “Can Colostrum Boost Immunity?”
https://www.berkeleywellness.com/supplements/other-supplements/article/can-colostrum-boost-immunity